Κάποιες φορές στη ζωή μας είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε υπό περιορισμούς. Μια τέτοια περίπτωση είναι κι αυτή που βιώνουμε τώρα, κάτω από την απειλή ενός απειλητικού ιού. Η ζωή μας γίνεται δύσκολη και πρέπει να βρούμε τρόπους να την κάνουμε υποφερτή. Ο άνθρωπος, σχετικά με τα άλλα έμβια όντα, διαθέτει λογική, συναισθήματα και επιθυμίες που καθοδηγούνται από τη λογική. Αν επιστρατέψει τις ιδιαιτερότητές του θα ανακαλύψει πολλά μικρά πράγματα και στιγμές που του θα τον αποσπάσουν από τον εγκλεισμό και θα τον μεταφέρουν σ’ ένα κόσμο χαρούμενο και παιγνιώδη. Θα βρεθεί πιο κοντά στη φύση, θα χαρεί τις μελωδίες των πουλιών, θα θυμηθεί τις συγκινήσεις που κρύβουν κάποια ξεχασμένα πράγματα, θα γυρίσει πίσω τον χρόνο παρατηρώντας τις συμπεριφορές έγκλειστων ανθρώπων και μάλιστα με κάποιες αδεξιότητές τους θα… ξεχάσει την τωρινή δοκιμασία. Τελικά, η παρατηρητικότητα, η μνήμη, η βούληση και η φύση μπορούν να μας ξαναδώσουν τη διάθεση για ζωή και την ελπίδα ότι τίποτε δεν χάθηκε. Ο άνθρωπος μετά τη δοκιμασία έχει την ευκαιρία να γίνει σοφότερος κι αν θέλει και καλύτερος. Σε ό, τι ακολουθεί αποτυπώνω τη δική μου προσπάθεια για να διατηρήσω τη διάθεση για δημιουργικό χρόνο…
Α. Το πήλινο αηδονάκι…
Η άνοιξη εκφράζει τη νεότητα του έτους. Όλα στην ανοιξιάτικη φύση κυοφορούν το καινούργιο, όλα παρουσιάζονται με τον καλύτερο εαυτό τους. Ακόμη και οι ηλικιωμένοι όταν μπουν στην άνοιξη ελπίζουν… Τα δέντρα ντύνονται με το πέπλο της καρποφορίας, η γη στρώνεται με το νυφικό χαλί της και τα πουλιά προκαλούν τους συντρόφους τους με το μελωδικότερο τραγούδι τους.
Στις σύγχρονες πόλεις το πράσινο και τα δέντρα λιγοστεύουν και ο θόρυβος δεν ταιριάζει στην έμπνευση των πουλιών. Το ευτύχημα για τα πουλιά είναι ότι αυτά έχουν την ευχέρεια να επιλέξουν τόπους που ευνοούν το περιβάλλον ερωτισμού τους. Εκεί ανενόχλητα συνθέτουν και εκτελούν τις ερωτικές τους μελωδίες. Θα είναι πολύ τυχερός κάποιος να βρεθεί στον τόπο τους την ώρα της συνομιλίας τους…
Το σπίτι μου είναι χτισμένο σε μια πλαγιά στον περιφερειακό ιστό μιας επαρχιακής πόλης. Απέναντι από τον κήπο του υψώνεται μια συστάδα πουρναριών, που το χειμώνα φιλοξενούν κοτσύφια, σπουργίτια, καλογιάννους, κ.ά. και την άνοιξη κυρίως αηδόνια. Ο ερχομός τους κατά τις αρχές του Απρίλη. Από καιρό σε καιρό καθυστερούν καμιά εβδομάδα και μας βάζουν σε ανησυχία… Το τραγούδι τους μας ξυπνάει και το τραγούδι τους μας χαλαρώνει για τον βραδινό ύπνο. Τι όμορφο θα ήταν να μπορεί κανείς, αντί να περιμένει τις μελωδικές στιγμές τους να προκαλεί μια συνομιλία μαζί τους; Επειδή η μίμηση είναι δύσκολη τέχνη και αυτή του αηδονιού ακόμη πιο δύσκολη, η προσφυγή σε συσκευές μίμησης είναι μια κάποια λύση.
Στον παραλίμνιο δρόμο πολλοί μικροπωλητές ξαπλώνουν τις πραμάτειες τους από νωρίς το πρωί. Άλλωστε, ο δρόμος αυτός είναι πολυσύχναστος και εκείνοι ελπίζουν… Σε έναν από τους περιπάτους μας ακούσαμε ένα κελάιδισμα αηδονιού και αρχίσαμε να ψάχνουμε τη κατεύθυνση του ήχου… Διαπιστώσαμε ότι ο ήχος ερχόταν σχεδόν από τα πόδια μας! Η διαφήμιση του πωλητή μάς προσγείωσε, αλλά και μάς ενθουσίασε… Με το πήλινο αηδονάκι του θα προκαλούσαμε τους θαμώνες των πουρναριών να συνομιλήσουν μαζί μας!
Τι ανυπομονησία αλήθεια!
Το βραδάκι πίνοντας το ουζάκι μας περιμέναμε να θαμπώσει για τα καλά και αρχίσαμε το πρώτο πήλινο κελάιδισμά μας. Το επαναλάβαμε δυο-τρείς φορές και πήραμε την απάντηση… Από τότε η συνομιλία μας ήταν τακτική. Τι παράξενο αλήθεια! Με τους πιο πολλούς ανθρώπους, παρότι μιλάς την ίδια γλώσσα, η απόκριση σε λόγο σου ή απουσιάζει ή είναι ασύμβατη με τη δική σας γλώσσα, ενώ με κακή προσομοίωση της φωνής των πουλιών παίρνεις μια ειλικρινή απάντηση.
Τη φετινή άνοιξη τα αηδόνια μας ανησύχησαν. Άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Την ανησυχία μας την αποδώσαμε στον ιό! Όλα τα στραβά τα αποδίδουμε πλέον στον ιό, ακόμη και τις ιδιοτροπίες μας (κάποιες όμως δικαιολογημένα). Με το πρώτο τους μήνυμα ψάξαμε για το πήλινο υποκατάστατό τους. Τι κρίμα! Ο χρόνος και υγρασία το είχαν αδρανοποιήσει…
Μας έπιασε μελαγχολία, χάσαμε την επαφή με τους ανθρώπους και τώρα και με τα πουλιά!
Οι προφυλάξεις από την πανδημία δεν μας επιτρέπουν ούτε την ανανέωση του πήλινου αηδονιού και η αναμενόμενη έξοδός μας θα είναι σε χρόνο που οι φίλοι μας θα είναι σ’ άλλους τόπους.
Θα τα πούμε άραγε του χρόνου;
17-4-2020
Β. Τα μικρά (1)…
Οι συνθήκες ζωής άλλαξαν και μαζί τα πράγματα που ελκύουν την προσοχή μας. Με το χάραμα της μέρας η πρώτη μου ματιά στις ειδήσεις. Αργό ξύπνημα και σε πιο αργούς ρυθμούς ο πρωινός καφές. Οι γατούλες στο παράθυρο, όχι για συντροφιά αλλά να μας θυμίσουν το πρωινό τους… Μια μικρή βόλτα στον κήπο, λίγες καθαρές αναπνοές και επιστροφή για τον καθημερινό προγραμματισμό. Τι περίεργο, τώρα που δεν έχουμε πραγματικές υποχρεώσεις δημιουργούμε πλασματικές, σε δουλειά να βρισκόμαστε… Εδώ και χρόνια δεν είχα ασχοληθεί με την αποθήκη κάτω από τη στέγη. Εκεί αναπαύονται αποσυρμένα ρούχα, παιδικά παιχνίδια, ξεχασμένες μικροσυσκευές, βιβλία χωρίς κάποιο ενδιαφέρον και ό, τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους σου. Βάλθηκα αυτό το συνονθύλευμα να το βάλω σε τάξη. Το μόνο που κατάφερα ήταν να ενισχύω την αταξία του. Εγκαταλείποντας την επιχείρηση τάξη, πήρα μαζί μου μια ξεχασμένη μπάλα του μπάσκετ. Αφού την έφερα σε κατάσταση ενεργού δράσης, άρχισα τα χαϊδέματα μαζί της, απλά να ξεγελάω το μεράκι μου. Οι ρακέτες του τένις είχαν σκεβρώσει και το ποδήλατο του γιού μου ήταν πολύ μικρό για μένα. Με το που άγγιξα το ποδήλατο θυμήθηκα τη μεταλλική κατασκευή για ασκήσεις έλξεων που είχα εγκαταστήσει στον κήπο. Σώζεται ακόμη σε άριστη κατάσταση και περιμένει με υπομονή χρόνων κάποιος να την αξιοποιήσει. Ο γιός μου ασκήθηκε πάνω της μόνο μια φορά για να κερδίσει ένα στοίχημα και εγώ θέλω αλλά δεν μπορώ να την αξιοποιήσω. Ευτυχώς η εγγονή της οικογένειας την ανακάλυψε και την απολαμβάνει.
Το σπίτι είναι γεμάτο βιβλιοθήκες… Εκτός από τα βιβλία, τα αρχεία χρόνων κατακλύζουν όλους τους αποθηκευτικούς χώρους του σπιτιού. Ο ιός μου έδωσε την ευκαιρία να σκαλίσω την ιστορία μου. Στην πρώτη επαφή τα έβλεπα όλα σημαντικά, στη δεύτερη ένα μέρος πήγαινε για ανακύκλωση, στις επόμενες … ξεχάστηκε η ιστορία μου.
Ψάχνοντας, ανακάλυψα ότι τα συρτάρια των βιβλιοθηκών ήταν γεμάτα από ατακτοποίητες φωτογραφίες. Τις ξάπλωσα στο πάτωμα, με σκοπό να τις τακτοποιήσω χρονολογικά. Αδύνατο… Πότε η συγκίνηση, πότε η περιορισμένη μνήμη και κυρίως ο όγκος του φωτογραφικού υλικού με απομάκρυναν από την προσπάθεια. Τις μόνες φωτογραφίες που ξεχώρισα ήταν των γονιών μου… τις υπόλοιπες της επανατοποθέτησα εκεί που της βρήκα. Άλλωστε, ποιος ξέρει πόσο χρόνο θα είμαστε έγκλειστοι;
Όταν βρίσκεται κανείς μόνος ή σχεδόν μόνος στο σπίτι έχει ανάγκη που και που από ένα οινοπνευματώδες ποτό. Στις μέρες κανονικής ζωής την ανάγκη αυτή την ικανοποιεί κανείς με φίλους σ’ ένα μπαρ ή μια ταβέρνα. Τώρα όμως που ο ιός παραμονεύει; Άρχισα λοιπόν να ψάχνω παντού στο σπίτι για ξεχασμένα ποτά. Το αποτέλεσμα της έρευνας ήταν λίαν προσοδοφόρο. Παντού και κάτι υπήρξε και το σύνολο μια ολόκληρη κάβα. Να λοιπόν που βρήκα το αντίδοτο του ιού; Τίποτε λοιπόν δεν πάει χαμένο, έστω και αν περιμένει!
Ο κήπος έχει ντυθεί με τα καλά του. Τώρα που οι κινήσεις μου είναι αργές παρατηρώ παντού και κάτι καινούργιο, αν και είναι χρόνια στην ίδια θέση. Τις τριανταφυλλιές, τη γιαπωνέζικη κερασιά, τις πασχαλιές, τα κρίνα,… τους διακόπτες της ύδρευσης και το πόσο ψηλά έχει πάει ο κέδρος! Τώρα που σκέπτομαι το αδιάφορο βλέμμα μου τρομάζω. Τι ήταν εκείνο ή εκείνα που απωθούσαν τη ματιά μου από το άμεσο περιβάλλον μου; Ο ιός με έβαλε σε σκέψεις. Γύρισα νοερά πίσω και τακτοποίησα κάποιες σκόρπιες εικόνες. Είχα φανταστεί στο σκηνικό του σπιτιού μια δεξίωση προς τιμή της κόρης μου. Κάτι που δεν ήταν στη μοίρα μας να πραγματοποιηθεί. Μετά την αναχώρησή της έχασα την επαφή μ’ αυτό το περιβάλλον. Ακούγεται λίγο τρελή υπόθεση, αλλά κι εγώ δεν βρίσκομαι τις φορές που επικοινωνώ, με τον τρόπο μου, μαζί της, μακριά από τα σύνορα της τρέλας.
Γυρνώντας εδώ και εκεί τη ματιά μου, κάτι συλλαμβάνω να μου ελκύει την προσοχή. Σε μια διαδρομή της έπεσε πάνω στο πέτρινο γουδί των γονιών μου (κατασκευή του 1935 και βάρος >65Kg). Το αντίκρισμά του και μόνο με γέμισε νοσταλγία για το πατρικό σπίτι στο χωριό και τη φαμίλια μου. Το σπίτι σωριάστηκε και τα μέλη της φαμίλιας έφυγαν…Το γουδί, κάποιες μαυρόπλακες, που ενσωμάτωσα σε πεζούλι της αυλής, και δύο μαξιλάρια, προίκα της μάνας μου, που μένουν αψευδείς μάρτυρες της παρουσίας της δίπλα στο τζάκι, είναι ό, τι μετέφερα από την οικογενειακή ζωή στο δικό μου σπιτικό. Λίγα μεν αλλά αρκετά για μου θυμίζουν τους αγώνες και την αγάπη των γονιών μου.
Ο χρόνος είναι ελεύθερος από υποχρεώσεις και το σκάλισμα των μικρών πραγμάτων συνεχίζεται… Από το πατρικό σπίτι είχα πάρει μαζί μου κάποια παλιά ρώσικα χαρτονομίσματα (ρούβλια), τα είχε φέρει ο παππούς από τη Ρουμανία, την τσάντα του δημοτικού σχολείου, το προικοσύμφωνο της μάνας μου, το δεφτέρι – ημερολόγιο του πατέρα μου όπως επίσης και το ρολόι του (Ωμέγα). Τα δύο πρώτα χάθηκαν στις διάφορες μεταφορές και το ρολόι είχε τη δική του ιστορία… Ξεφυλλίζοντας το δεφτέρι έμαθα την ακριβή ημερομηνία γέννησής μου, τα έξοδα των σπουδών και τις σημαντικές, κατά τον πατέρα, στιγμές μου. Το χάιδεψα, έκλαψα και ανακουφίστηκα…
Σε χρόνο περισυλλογής ξανασκέφτηκα το δρόμο μου και τους κοντινούς μου ανθρώπους. Τους πιο πολλούς τους είχα κλείσει στο ερμητικά κλεισμένο συρτάρι του γραφείου μου. Στο άνοιγμά του θα με κυρίευε θλίψη, αλλά στο περιβάλλον του εγκλεισμού η θλίψη ίσως είναι και ανακούφιση… Ανοίγοντάς το βρέθηκα κοντά σε αγαπημένα πρόσωπα, των πιο πολλών έχει τελειώσει ο χρόνος τους. Τα αριστεία και τα βιβλιάρια σπουδών της κόρης μου, οι επιστολές καθημερινών ανθρώπων για να με ευχαριστήσουν για κάτι που έκανα (αν και ήταν υποχρέωσή μου), φωτογραφίες που αποτυπώνουν όμορφες στιγμές, γραπτές συστάσεις φίλων να παραμείνω, μετά από χτυπήματα της μοίρας, αισιόδοξος και οι δάσκαλοί μου… Το κιτρινισμένο γράμμα, πριν 60-χρόνια, του καθηγητή μαθηματικών στο γυμνάσιο με τις τελευταίες υποδείξεις για τις εισαγωγικές εξετάσεις και το ανάτυπο της εφημερίδας «Το Βήμα», πριν 40-χρόνια, που περιλαμβάνει επιστολή μου με την οποία προσπαθώ να υποστηρίξω πανεπιστημιακό μου δάσκαλο, που εκείνη την εποχή κάποιοι προσπαθούσαν να χαμηλώσουν το επιστημονικό του ύψος.
Ψάχνοντας όλο και κάτι θα βρίσκω που διεγείρει τη μνήμη μου. Χάρη στον χρόνο που μου δίνει ο τρομερός ιός, ανακαλύπτω συνεχώς πολλά μικρά, αλλά ικανά να μου δίνουν ζωή…
Τελικά
Ο άνθρωπος είναι το μόνο έμβιο όν που μπορεί να θέτει στην υπηρεσία του ακόμη και τους ύπουλους και καταστροφικούς ιούς…
18-4-2020
Γ. Τα Μικρά (2)…
Σχολίασα τα μικρά πράγματα με τα οποία έχω συνυπάρξει. Σε ό, τι ακολουθεί θα προσπαθήσω να σχολιάσω μικρές γνωστές στιγμές, αλλά σε ιό-περιβάλλον.
Μεγάλο Σάββατο και σύμφωνα με τις υποδείξεις μετά τις 9μ.μ. όλοι στα σπίτια μας. Δεν μας έχουν διευκρινίσει αν το έξω περιλαμβάνει και τον κήπο, πάντως, καλού -κακού, κλείσαμε και την εξώπορτα του σπιτιού…
Φέτος, λαμπάδες δεν αγοράσαμε, κουλούρια δεν προμηθευτήκαμε, γίναμε πιο φιλικοί με τα αρνιά και προστατέψαμε, στο βαθμό που μας αναλογούσε, το είδος τους, τη λειτουργία της Ανάστασης την παρακολουθήσαμε, με διακοπές, από την τηλεόραση και το μόνο που κρατήσαμε, σύμφωνα με τις παραδόσεις, είναι τα κόκκινα αυγά και το δείπνο μετά το Χριστός Ανέστη από το στόμα του Αρχιεπισκόπου.
Το παραδοσιακό δείπνο σε συντηρητική εκδοχή, μαγειρίτσα, πράσινη σαλάτα, τυρί και κόκκινα αυγά. Τα τρία τελευταία όπως παλιά, η πρωτοτυπία περιορίστηκε στη μαγειρίτσα. Ο σεβασμός στα «ζωντανά» μάς έδωσε έμπνευση, η βασική ύλη μανιτάρια! Η νέα εκδοχή της έχει την ίδια όψη με την παραδοσιακή, αλλά η γεύση της είναι όχι απλώς ικανοποιητική αλλά λίαν ανταγωνιστική… Βέβαια, χωρίς το καλό κόκκινο κρασί όλα χάνουν τη γεύση τους, κάτι που σπάνια απουσιάζει από το σπίτι μας. Είναι η μόνη ίσως δική μου αποκλειστική φροντίδα…
Η υπερβολή που συνοδεύει το δείπνο της Ανάστασης και η αργή κατάκλιση οδηγούν σε αργό ξύπνημα την ημέρα του Πάσχα. Το πρωινό δεν άλλαξε και ο περίπατος στον κήπο ο μονόδρομος. Η μέρα άρχισε να ζεσταίνει και οι γειτονικοί κήποι άρχισαν να έχουν κάποια κίνηση. Μάλιστα, λίγο πριν το μεσημέρι ακούστηκε με ένταση ο ήχος κλαρίνου. Προσπάθησα να εντοπίσω από πού… Ο σκοπός του παρέπεμπε κατευθείαν σε φουστανέλα… Τελικά εντόπισα τον καλλιτέχνη και την παρέα του να χορεύει, όχι φορώντας φουστανέλες αλλά φόρμες Adidas. Έφτασα περπατώντας μέχρι την περίφραξη του κήπου που εξελισσόταν το πασχαλινό γλέντι. Αλλάξαμε ευχές με κυρίαρχη… του χρόνου όλοι μαζί…
Συνέχισα την εξερεύνηση, με διακριτικότητα, στη γειτονιά. Παντού ησυχία, τις παραδοσιακές συνάξεις και τις σούβλες της είχε απαγορεύσει ο κύριος ιός! Αφού διαπίστωσα ότι δεν αποτελούσαμε την εξαίρεση, γύρισα στο σπίτι να βοηθήσω στην προετοιμασία του λιτού πασχαλινού γεύματος, που δεν είχε καμιά διαφορά από τα καθημερινά γεύματα εκτός από το τσούγκρισμα των κόκκινων αβγών και του αγαπημένου μου γλυκού (black forest…). Το πρωινό πέρασε με μικρές κινήσεις και πολλά μηνύματα και τηλεφωνικές επικοινωνίες, άλλες τυπικές και άλλες ουσίας…
Μετά τη μεσημεριανή κατάκλιση και το ιό-δελτίο πήραμε τη σχετική έγκριση για περίπατο. Στο δρόμο συναντήσαμε σκυλιά που δεν είχαν όρεξη να ασχοληθούν μαζί μας και ευτραφείς ανθρώπους που προσπαθούσαν να μετριάσουν τις συνέπειες της μεσημεριανής κατάχρησης. Σε κάποιους κήπους, νέοι κυρίως άνθρωποι, συνέχιζαν να βρίσκονται στο πασχαλινό τραπέζι, συζητώντας και απολαμβάνοντας τον καφέ και το τσιγάρο. Δίπλα, οι πιτσιρικάδες κυλιόντουσαν στο γρασίδι, δίνοντας έννοια στην ελευθερία έκφρασης: φωνή και παιχνίδι χωρίς μη… Στο δρόμο συναντήσαμε πολλούς περιπατητές. Όλοι κρατούσαν κάποια απόσταση μεταξύ τους, αλλά κατά καιρούς για να γίνουν πιο πιστευτοί με τα λεγόμενά τους σκουντούσαν ο ένας τον άλλον! Άλλωστε, για το σκούντημα δεν έχει βγει καμία σχετική ανακοίνωση… Οι παρατυπίες δεν έλειψαν ούτε θα λείψουν, αλλά οι αλήτες των παραβάσεων (κατά την Ε. Αρβελέρ) θα τα καταφέρουν…
Τα προηγούμενα χρόνια η ατμόσφαιρα της συνοικίας μας ήταν πνιγμένη από κάπνα καμένου κρέατος και μυρωδιά τσίπουρου. Φέτος αυτά έλειψαν και τη θέση τους πήρε ο φόβος του απειλητικού ιού. Επιστρέφοντας στο σπίτι καθίσαμε στην αυλή να κάνουμε τον απολογισμό της μέρας και να θυμηθούμε τα παλιά. Στρώσαμε ένα τραπεζάκι και αρχίσαμε τα σχόλια για το σήμερα και αναδρομές για το μακρινό παρελθόν. Με το πρώτο κρασί ακούσαμε την πρόσκληση-πρόκληση των αηδονιών… Αρχίσαμε το παιχνίδι μαζί τους. Το πιο όμορφο κλείσιμο για τη φετινή Πασχαλιά… εις πείσμα του ιού!
20-4-2020
*O. Καθ. Χρήστος Β. Μασσαλάς- π. πρύτανης του πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρώτος πρόεδρος ΔΕ του πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας (2003-2010).
0 σχόλια